Jeśli kiedykolwiek zastanawiałeś się, dlaczego twój obiektyw 50 mm „działa inaczej” na różnych aparatach – to właśnie efekt crop factor. jest za to odpowiedzialny To pojęcie pojawia się zawsze wtedy, gdy porównujemy pełną klatkę (Full Frame) z mniejszymi matrycami: APS-C czy Micro 4/3 lub aparatami znajdującymi się we współczesnych smartfonach, które mają matryce 1″ i mniejsze.
Dlaczego to ważne? Bo wpływa nie tylko na kąt widzenia obiektywu, ale też na głębię ostrości i wybór szkła do fotografii portretowej czy krajobrazowej.
Nie masz czasu? Przeczytaj to:
Crop factor bierze się z tego, że aparaty pełnoklatkowe mają matryce z fizycznym rozmiarem 36×24 mm, czyli dokładnie tyle ile miała klatka filmu negatywowego. Inne aparaty mają fizycznie mniejsze matryce. Stąd crop factor to po prostu przelicznik pokazujący tę różnicę. Po polsku crop factor nazywamy mnożnikiem. Jest to kolejny temat z technicznych podstaw fotografii.
Spis treści:
O co chodzi z crop factor?
1. Podstawa matematyczna: przekątna matrycy
Crop factor to stosunek przekątnej pełnej klatki do przekątnej innej matrycy.
- Pełna klatka (Full Frame): 43 mm (36×24 mm).
- APS-C (24×16 mm): ~28 mm.
- APS-C Canon (22×15 mm): ~27 mm.
- Micro Four Thirds (17×13 mm): ~22 mm.
Tabela rozmiarów matryc aparatów i smartfonów
| Format matrycy | Wymiary (mm) | Przekątna (mm) | Crop factor |
|---|---|---|---|
| Pełna klatka (Full Frame) | 36 × 24 | 43.3 | 1.0× |
| APS-C (Nikon/Sony/Fuji) | 24 × 16 | ~28.8 | 1.5× |
| APS-C Canon | 22 × 15 | ~27.0 | 1.6× |
| Micro Four Thirds (MFT) | 17 × 13 | ~21.6 | 2.0× |
| 1" (kompakty premium) | 13.2 × 8.8 | ~15.9 | 2.7× |
| 2/3" (starsze kompakty) | 8.8 × 6.6 | ~11.0 | 3.9× |
| 1/2.3" (kompakty/bridge) | 6.2 × 4.6 | ~7.7 | 5.6× |
| 1/1.3" (Galaxy S24 Ultra) | 9.6 × 7.2 | ~12.0 | 3.6× |
| 1/1.28" (iPhone 15 Pro) | 9.8 × 7.3 | ~12.1 | 3.5× |
| 1/2.55" (iPhone X/11) | 5.6 × 4.2 | ~7.0 | 6.1× |
Jak liczymy crop factor w fotografii?
Przykład: 43÷28≈1.543 ÷ 28 ≈ 1.5
czyli APS-C ma crop factor 1.5x. Warto pamiętać, że Canon ze względu na inną przekątną w APS-C stanowi wyjątek.
2. Dokładne mnożniki dla systemów fotograficznych
- Pełna klatka (Full Frame) → 1.0x
(Canon, Nikon, Sony, Panasonic, Leica, Pentax). - APS-C 1.5x → Fujifilm, Nikon, Sony, Pentax.
- APS-C 1.6x → Canon.
- Micro Four Thirds MFT (OM System, Panasonic, Olympus / OM System) → 2.0x.
- Dodatkowo: APS-H (Canon 1D stary) → 1.3x,
matryce 1” → 2.7x.
3. Na co wpływa crop factor?
3.1. Kąt widzenia obiektywu
To najważniejsza zmiana. Ten sam obiektyw pokaże inny fragment sceny na różnych matrycach.
- 50 mm na pełnej klatce → ~40° pola widzenia.
- 50 mm na APS-C 1.5x → ~27°.
- 50 mm na Micro 4/3 (2.0x) → ~20°.
👉 Innymi słowy – crop factor sprawia, że obraz wygląda jakby obiektyw był „dłuższy”.
3.2. Ekwiwalent ogniskowej
Prosty sposób liczenia: Ogniskowa × CropFactor = Efektywna ogniskowa = kąt widzenia obiektywu
Przykłady:
- 35 mm na APS-C 1.5x → 52 mm.
- 85 mm na Canon APS-C 1.6x → 136 mm.
- 25 mm na Micro 4/3 → 50 mm.
Dzięki temu fotografowie wiedzą, jakie obiektywy wybrać, aby uzyskać podobny efekt na różnych systemach.
Kurs: Podstawy fotografii
Kurs Podstaw Fotografii online z Jackiem Sopotnickim to praktyczne szkolenie, które krok po kroku wprowadzi cię w świat fotografii. Nauczysz się obsługi aparatu, poznasz podstawy ekspozycji, kompozycji i światła, a dzięki ćwiczeniom szybko zobaczysz efekty na własnych zdjęciach.
4. Inne parametry zależne od crop factor
4.1. Głębia ostrości (DOF)
Mniejsze matryce → większa głębia ostrości przy tej samej przysłonie.
Dlatego:
- 50 mm f/1.8 na FF da mocne rozmycie tła.
- Ten sam obiektyw na APS-C czy MFT – rozmycie będzie subtelniejsze.
To zaleta w krajobrazie (większa ostrość całego kadru), ale wada w portrecie (mniej „odklejenia” postaci od tła).
4.2. Szumy i ISO
Większe piksele = lepsza jakość w ciemności.
- Pełna klatka zwykle daje czystszy obraz na wysokim ISO.
- APS-C i MFT szybciej „łapią szumy”.
4.3. Zakres dynamiczny i kolorystyka
- Większe piksele → większa zdolność do rejestrowania szczegółów w światłach i cieniach.
- Dlatego fotografowie krajobrazu często wybierają pełną klatkę.
5. Crop factor w praktyce fotografa
- Fotografia krajobrazowa: trudniej o szeroki kąt na APS-C i MFT – trzeba inwestować w obiektywy typu 10–18 mm.
- Portret: APS-C i MFT „wydłużają” teleobiektywy – świetne do portretów headshot (np. 85 mm → 135 mm).
- Fotografia sportowa i dzikiej przyrody: crop factor działa jak darmowy „telekonwerter” – 300 mm na APS-C to już 450 mm w ekwiwalencie.
- Filmowanie: tu każdy milimetr ma znaczenie – crop factor wpływa na kadry, zwłaszcza w pracy z obiektywami cine.
6. FAQ – najczęstsze pytania
Czy crop factor zmienia jasność obiektywu?
Nie. Przysłona (f/2.8, f/1.8) zostaje taka sama i taka sama jest jej światłosiła. Zmienia się jedynie głębia ostrości i ekwiwalent ogniskowej.
Czy obiektywy pełnoklatkowe można używać na APS-C?
Tak, większość systemów pozwala. Obraz jest wówczas „przycięty” (mniejszy kąt widzenia).
Czy lepiej kupić pełną klatkę niż APS-C?
To zależy. Pełna klatka daje większą swobodę w portretach i ciemnych warunkach, ale APS-C i MFT są tańsze, lżejsze i świetne w podróży.
Dlaczego producenci tworzą mniejsze matryce?
Koszt, waga i rozmiar sprzętu – APS-C i MFT pozwalają budować mniejsze obiektywy i lżejsze aparaty. Niektórzy fotografowie cenią sobie mały rozmiar aparatu.
7. Podsumowanie
Crop factor to matematyczny przelicznik między pełną klatką a mniejszymi matrycami. Wpływa na:
- kąt widzenia obiektywu,
- ekwiwalent ogniskowej,
- głębię ostrości,
- wydajność ISO i dynamikę obrazu.
Nie ma jednej „lepszej” matrycy – wszystko zależy od stylu fotografa.
- Chcesz maksimum jakości i plastykę tła? → Pełna klatka.
- Liczy się mobilność i cena? → APS-C i Micro 4/3.
Jeśli chcesz głębiej zrozumieć podstawy fotografii i świadomie korzystać z crop factor, zobacz nasz kurs: 👉 Podstawy fotografii – kurs online