Oversampling, bitrate, klatkaż… Najważniejsze pojęcia filmowców

Jeśli chcesz wejść w video od A do Z, koniecznie zajrzyj też do kompletnych kursów:
👉 Filmowanie dla początkujących
👉 Od fotografa do filmowca

Jak czytać specyfikację wideo aparatu – fundamenty

Specyfikacje wideo to nic innego jak opis:

• ile danych zbiera aparat,
• jak często,
• jak je kompresuje,
• jaką jakość koloru zapisuje,
• oraz z jakiej rozdzielczości startuje.

Jeśli rozumiesz pięć głównych pojęć:
oversampling, klatkaż, bitrate, kodek, bit depth – potrafisz odczytać 95% specyfikacji każdego aparatu wideo i kamery.

Oversampling – dlaczego 7K może dawać piękniejsze 4K

• więcej detali,
• mniej szumu,
• lepsze tekstury (suknia, włosy, faktury).

Oversampling vs pixel binning vs line skipping

• Oversampling – idealny scenariusz. Pełny odczyt matrycy, najczystsze 4K.
• Pixel binning – łączenie pikseli, jaśniej i mniej zaszumione, ale mniej szczegółowe.
• Line skipping – aparat „przeskakuje” linie, szybko ale z artefaktami (moire!).

Kiedy oversampling ma sens?

• Kręcisz śluby, reklamy, estetyczne przebitki.
• Chcesz „cinematic looku” bez ściemniania.

Kiedy to tylko marketing?

• Nagrywasz Reelsy/Shortsy.
• Twój komputer nie wyrabia z dużymi plikami 6/7K.

Jeśli temat oversamplingu Cię kręci, przeczytaj poradnik:
👉 Co to jest open gate? – przewodnik dla początkujących

Klatkaż (fps) – rytm i emocje obrazu

Filmowy look – dlaczego 24/25p?

50/60p – płynnie, dynamicznie, sportowo

Idealne do:

• vlogów,
• dynamicznego reportażu,
• materiałów lifestyle stylu „płynne wideo”.
• jeśli planujesz efekty typu „slow motion” będzie jak znalazł

Slow-motion

Nagrywasz 100 fps → odtwarzasz w 25 fps = 4× spowolnienie.
To magia, która sprawia, że welon tańczy jak mgła, a detale stają się spektaklem światła.

Migawka i zasada 180°

Zasada: czas migawki = 2× fps

• 25 fps → 1/50 s
• 50 fps → 1/100 s
  Daje najbardziej naturalny ruch na filmie. Przykładowo w aparacie Lumix S9 możemy nastawić kąt migawki a aparat sam dobierze nam czas.

5. Bitrate – ilość danych, czyli „grubość rury”

Czym jest bitrate?

To ilość danych na sekundę filmu – zwykle 50–600 Mbps.

Im wyższy bitrate:

• tym więcej szczegółów w ruchu,
• mniej artefaktów,
• większe pliki.

CBR vs VBR

• CBR – zawsze taki sam bitrate Constant BitRate.
• VBR – aparat dobiera bitrate do sceny (oszczędza miejsce) Variable BitRate.

Jaki bitrate do czego?

• 4K ślubne: 100–200 Mbps
• YouTube: 100–150 Mbps
• Filmowe slow-motion: 200–400 Mbps

Kodeki – co siedzi w środku pliku

H.264

Najbardziej kompatybilny, lekki dla komputera.

H.265 (HEVC)

Mniejsze pliki, wyższa jakość, ale cięższy w montażu.

All-I vs Long-GOP

• All-I – każda klatka osobno → najlepsze do montażu.
• Long-GOP – kompresja na grupach klatek → mniejsze pliki.

Głębia bitowa i kolory (8-bit, 10-bit, 4:2:0, 4:2:2)

8-bit vs 10-bit

• 8-bit – szybki workflow, mniejsze pliki, ale podatny na banding.
• 10-bit – stabilny kolor, idealny do Loga, świetny do korekcji.

4:2:0 vs 4:2:2

• 4:2:0 – wystarczający dla sociali, YouTube, ślubów.
• 4:2:2 – większa precyzja koloru → reklamy, komercja, green screen.

Co oznacza 4:2:2?

To próbkowanie koloru – sposób, w jaki aparat zapisuje informacje o barwie.
Liczby mówią, ile informacji o kolorze zachowuje plik w stosunku do informacji o jasności.

• 4 – pełna informacja o jasności (luma).
• 2 – połowa informacji o kolorze w poziomie.
• 2 – pełna informacja o kolorze w pionie.

W praktyce:

4:2:2 = więcej szczegółów w kolorze, lepszy materiał do kolor gradingu, reklamy, loga, green screenu.

Krótko: 4:2:0 – lżej, 4:2:2 – profesjonalniej

Profile i Log – po co nagrywać „wyprane” wideo?

Profile standardowe

Gotowy kolor prosto z aparatu. Idealne dla szybkiego workflow.

Log (S-Log, V-Log, C-Log)

Daje największy zakres dynamiczny, ale wymaga color gradingu.
Perfekt do:

• jasnych scen,
• pracy z kolorem,
• komercyjnych produkcji.

Przy okazji: color grading z Loga to proces „ożywiania” płaskiego, wypranego nagrania z profilu Log (S-Log, C-Log, V-Log).

Log zapisuje więcej informacji o jasności i kolorze, ale obraz wygląda szaro i bez kontrastu. Grading przywraca:

• kontrast,
• kolor,
• nasycenie,
• finalny styl.

Krótko: Log = surowy plik z dużą rozpiętością; grading = nadanie mu filmowego wyglądu. Niektórzy przy grading wspomają się LUTami.

Co to jest LUT?

Możesz myśleć o LUT-ach jak o presetach w Lightroomie, ale dla video.

Jak używa się LUT-ów przy Logu?

1. LUT techniczny (conversion LUT / transform LUT)

Zadanie: zamienić płaskie LOG ➝ normalny obraz Rec.709

• przywraca kontrast,
• przywraca kolory,
• robi z „szarego” nagrania normalne video.

Rec.709 = standardowy, kontrastowy, „gotowy” obraz, który widzisz na większości ekranów. Skąd wzięła się nazwa Rec.709?

To oficjalna nazwa standardu wideo stworzonego przez międzynarodową organizację standaryzującą obraz telewizyjny.

Pełna nazwa brzmi:

ITU-R BT.709
lub potocznie Rec.709 (od Recommendation 709).

Rozbijmy to na części:

1. ITU

International Telecommunication Union –
międzynarodowa instytucja ONZ, która ustala standardy komunikacji, telewizji i transmisji.

2. R

Radiocommunication Sector – dział ITU odpowiedzialny za standardy transmisji, telewizji, sygnału wideo.

3. BT.709

„BT” to skrót od Broadcasting / Television.
„709” to numer rekomendacji (protokół).

2. LUT kreatywny (creative LUT)

Zadanie: nadać styl

• filmowy klimat,
• konkretne tony skóry,
• styl „Orange & Teal”, „Kodak” itd.

Nakładasz go dopiero po LUT technicznym i zazwyczaj z mniejszą intensywnością (10–30%).

Krótko: jak wygląda workflow?

1. Nagrywasz w Logu.
2. W programie montażowym nakładasz LUT techniczny → obraz wraca do życia.
3. Dodajesz LUT kreatywny, jeśli chcesz styl.
4. Dopracowujesz korekcję ręcznie.

Esencja:

LUT to preset do video.
Log to surowy plik.
Razem tworzą filmowy look przy minimalnym wysiłku.

Rolling shutter – czemu piony się wyginają

Rolling shutter powstaje, gdy matryca odczytywana jest linia po linii, a nie naraz.
Efekt: „galaretka”, krzywe piony, zniekształcenia przy panoramowaniu.

Ograniczysz go poprzez:

• wolniejsze ruchy kamerą,
• tryby z szybszym odczytem,
• nagrywanie w niższej rozdzielczości.

Stabilizacja – IBIS, OIS, cyfrowa

IBIS (stabilizacja matrycy)

Działa w każdym obiektywie.

OIS

Stabilizacja optyczna w obiektywie.

Cyfrowa stabilizacja

Największy crop, ale skuteczna.
Do gimbala – wyłączamy.

Audio w pigułce – bo wideo bez dźwięku nie działa

• 48 kHz – standard filmowy, zawsze wybieraj.
• 96–256 kb/s – bitrate audio wystarczający do profesjonalnych nagrań.
• Zawsze nagrywaj mikrofonem zewnętrznym (shotgun lub lav).

Po konkretne presety i kompletny workflow video:
👉 Jak zacząć nagrywać wideo – poradnik

RAW w wideo – czym jest, jak działa i czy to „to samo co fotografowanie w RAW”?

Czym jest RAW w wideo?

• ogromny zakres dynamiczny,
• maksimum informacji o kolorze,
• możliwość zaawansowanej korekcji ekspozycji, balansu bieli i barwy po fakcie,
• pliki, które wyglądają jak… szare, blade i pozornie brzydkie.

To „negatyw cyfrowy” w najczystszej postaci.

Czy RAW w wideo to to samo, co RAW w fotografii?

Tak i nie.
Tak, bo:

• dostajesz najbardziej „elastyczny” materiał,
• możesz poprawić ekspozycję i balans bieli po nagraniu,
• masz większą kontrolę w postprodukcji.

Nie, bo:

• zamiast jednego pliku RAW masz setki tysięcy klatek RAW zapisanych jako sekwencja lub w kontenerze (np. ProRes RAW, BRAW, CinemaDNG),
• komputer musi dekodować ciąg danych, co obciąża go znacznie bardziej,
• workflow jest bardziej wymagający niż praca z RAW-em foto.

Jak wygląda praca z RAW video?

• ISO (często zmienialne po nagraniu!),
• balans bieli,
• gamma/gamut (np. Log, Film, Wide Gamut),
• ostrość, odszumianie,
• highlight recovery.

Czyli dokładnie to, co w zdjęciu RAW, tylko… dla każdego fragmentu filmu.

Czy RAW video jest trudniejszy niż Log?

Tak – i nie.

Tak, bo:

• wymaga dużo mocniejszego komputera,
• pliki RAW są ogromne (czasem 5–10× większe niż standardowe 4K),
• musisz ogarnąć ustawienia RAW i grading równocześnie.

Nie, bo:

• często łatwiej odzyskać światła/cienie niż w Logu,
• narzędzia do obróbki RAW są bardziej „logiczne”,
• masz większy margines błędu przy nagrywaniu (łatwiej naprawić ekspozycję czy balans bieli).

Dlatego niektórzy filmowcy wolą RAW niż Log – daje większą pewność i bezpieczeństwo.

Jak zmienia się jakość kiedy wybieramy RAW video?

Przede wszystkim: idziesz w absolutny top jakości.
Zyskujesz:

• najmocniejszy zakres dynamiczny,
• czystsze detale,
• lepsze przejścia tonalne,
• idealny materiał do zaawansowanego color gradingu,
• lepszą pracę w cieniach i światłach,
• materiał znacznie odporniejszy na błędy ekspozycji.

Ale płacisz za to:

• gigantycznymi plikami,
• trudniejszym montażem,
• większym wymaganiom sprzętowym,
• dłuższym czasem pracy.

Podsumowanie – 5 decyzji, które musisz podjąć jako filmowiec

1. Wybierz klatkaż, który określi styl.
2. Dobierz bitrate i kodek pod długość nagrań i komputer.
3. Zdecyduj, czy potrzebujesz log + 10-bit, czy priorytetem jest szybkość.
4. Przetestuj oversampling w swoim aparacie.
5. Stwórz trzy własne presety video i używaj ich konsekwentnie.

Jeśli chcesz rozwijać się dalej i przejść od „fotograf, który coś tam nagrywa” do pewnego siebie filmowca, zacznij tu:
👉 Od fotografa do filmowca
👉 Filmowanie dla początkujących
👉 Kim jest twórca treści i ile można zarobić?

FAQ