Jeśli dopiero zaczynasz fotografować, pokrętło trybów na aparacie może wyglądać jak tajemniczy szyfr. P, A/Av, S/Tv, M – to nie poziomy trudności gry komputerowej, tylko różne sposoby kontrolowania światła i ruchu. Wybór właściwego trybu potrafi diametralnie zmienić efekt zdjęcia. W tym artykule pokażę ci prosty sposób na zrozumienie czym są tryby fotografowania i kiedy używać preselekcji przysłony, kiedy czasu a kiedy zdać się na tryb automatyczny lub manual.
Spis treści:
Który tryb w aparacie wybrać– w 10 sekund?
- czy temat się rusza? → wybierz S/Tv.
- czy zależy ci na rozmyciu tła i kontroli głębi ostrości? → A/Av.
- czy pracujesz w powtarzalnym świetle (studio, astro)? → M.
- czy chcesz fotografować szybko i bezpiecznie, ale z możliwością korekty ekspozycji? → P.
Porównanie trybów fotografowania – tabela:
| Tryb | Co kontrolujesz | Kiedy używać | Plusy | Minusy |
|---|---|---|---|---|
| P | aparat dobiera czas i przysłonę, ty możesz korygować ekspozycję (EV) | spacery, dokument, „złap moment” | szybkość, prostota | brak pełnej kontroli |
| A/Av | przysłona | portret, krajobraz, produkt | głębia ostrości pod kontrolą | ryzyko poruszenia przy długim czasie |
| S/Tv | czas migawki | sport, dzieci, ruch uliczny | pełna kontrola nad ruchem | przysłona i ISO mogą ograniczyć ekspozycję |
| M | czas + przysłona + ISO | studio, błysk, astro, wideo | powtarzalność, kreatywność | wolniejsza praca, ryzyko błędów |
Przypomnienie: trójkąt ekspozycji
Niezależnie od trybu, grasz zawsze tym samym zestawem: czas migawki, przysłona, ISO.
- przysłona → wpływa na ilość światła i głębię ostrości.
- czas → kontroluje ruch (zamraża albo rozmywa).
- ISO → podnosi lub obniża czułość matrycy, ale kosztem szumów.
👉 chcesz to powtórzyć krok po kroku? sprawdź artykuł trójkąt ekspozycji.
👉 zajrzyj też do: ISO w fotografii, czas migawki, histogram.
Tryb P – szybka kontrola
jak działa: aparat wybiera parę czas/przysłona. Możesz przesunąć je używając pokrętła kompensacji ekspozycji.
kiedy używać: spontaniczne sytuacje – spacer, dokument, podróż.
Tryb A/Av – kontrola głębi ostrości
jak działa: ustawiasz przysłonę, aparat dobiera czas.
zastosowania:
- portret: f/1.8–2.8 (ładne rozmycie tła),
- krajobraz: f/8–11 (ostrość od przodu do tła),
- fotografia kulinarna/produktowa: f/4–8 (balans ostrości i estetyki).
Kurs online: Podstawy fotografii
Nauczysz się obsługi aparatu, poznasz podstawy ekspozycji, kompozycji i światła, a dzięki ćwiczeniom szybko zobaczysz efekty na własnych zdjęciach.
Tryb S/Tv – kontrola ruchu
jak działa: ustawiasz czas, aparat dobiera przysłonę.
zastosowania:
- sport/zwierzęta: 1/1000–1/2000 s,
- ulica/dzieci: 1/250–1/500 s,
- paning: 1/30–1/60 s,
- „jedwabista” woda: 1/4–1/30 s.
Tryb M – pełna kontrola
jak działa: sam ustawiasz wszystko.
kiedy używać:
- studio i błysk (powtarzalne światło),
- astrofotografia (20–30 s, f/1.4–2.8, ISO 1600–6400),
- video (zasada 180°: czas ≈ 1/2 fps).
wariant: M + Auto ISO → ustaw stały czas i przysłonę, aparat dobiera ISO. świetne w reportażu i na koncertach.
Tryby fotografowania – różnice nazewnictwa
Av iA – Tryb preselekcji przysłony
Tv i S – Tryb preselekcji czasu
- Canon: Av/Tv.
- Nikon, Sony, Fujifilm, Panasonic, OM System: A / S.
ważne: funkcje są te same, tylko literki inne.
Ustawienia startowe do 5 scen
- portret w plenerze: A/Av, f/2, 1/250 s, Auto ISO do 6400.
- krajobraz: A/Av, f/11, ISO 100, statyw.
- sport/dzieci: S/Tv, 1/1000 s, Auto ISO do 12800, tryb seryjny.
- kościół/ślub: M + Auto ISO, f/2.8, 1/160 s, limit ISO 12800.
- nocne miasto: A/Av, f/1.4–2, 1/125 s, Auto ISO do 12800; lub M, ISO 100, statyw, 5 s.
Najczęstsze błędy i szybkie poprawki
- rozmazane zdjęcia → skróć czas, podbij ISO.
- za dużo szumów → otwórz przysłonę lub użyj statywu.
- przepalenia → korekta EV -0.3/ -0.7 lub skrócenie czasu w M.
- AF nie trafia → wybierz pojedynczy punkt AF.
Workflow pro: łączenie trybów
- reportaż ślubny: M + Auto ISO podczas ceremonii → A/Av przy portretach → S/Tv na tańcu.
- fotografia kulinarna: M ze światłem błyskowym, dla powtarzalności kadrów.
FAQ
Czy tryb P jest amatorski?
Nie – wielu zawodowców używa go, gdy liczy się szybkość i możliwość korekty EV. W założeniach programu P chodzi o to, że aparat pilnuje by zdjęcie z ręki nie wyszło poruszone.
Jaki tryb A/Av czy S/Tv na ślubie?
Portrety – A/Av, taniec i ruch – S/Tv.
Czy kompensacja ekspozycji EV działa w M?
Nie w klasycznym M, ale w M + Auto ISO tak.
Czy wideo nagrywać w M?
Tak – ustaw stałą przysłonę i czas zgodny zasadą 180° rule. Więcej w kursie podstawy filmowania.
Jak ustawić minimalny czas dla Auto ISO?
W menu aparatu znajdź „min. shutter speed” i dopasuj do ogniskowej (np. 1/2× ogniskowej).
Podsumowanie
Nie ma jednego najlepszego trybu fotografowania – są różne narzędzia do różnych sytuacji. Potraktuj je jak zestaw obiektywów: raz używasz jasnej stałki, innym razem szerokiego kąta.
👉 jeśli chcesz nauczyć się tego w praktyce, zobacz kurs Podstawy fotografii.
👉 a jeśli chcesz szybciej wejść w tryby swojego modelu aparatu, sprawdź serię „Szybki start” wpasm Akademii Fotoformy.